Rudzik to mały wojownik, który lubi samotność i pięknie śpiewa. W Anglii stał się symbolem Bożego Narodzenia, ale mieszka też w Polsce

Rudzik to maleństwo – jest mniejszy od wróbla, a jego długość to ok. 14 cm. Ciałko ma okrągłe, z wąskim, ruchliwym ogonem oraz chudymi i stosunkowo długimi nóżkami, a także cienkim dzióbkiem. Samce i samice są tej samej wielkości i tak samo ubarwione (choć wprawni obserwatorzy mogą dostrzec kilka drobnych różnic). Upierzeniu, a konkretnie rudej plamie na piersi, która sięga aż nieco ponad oczy i dziób, rudzik zawdzięcza swoją nazwę. Pozostałe pióra są w eleganckich, stonowanych kolorach i przechodzą od białego na brzuchu, przez jasnoszary po jego bokach. Dalej rozciąga się popielaty pas otaczający rudą plamę, a wierzch ciała jest szarobrązowy.
Inna nazwa rudzika to raszka, a łacińska to Erithacus rubecula (rubecula nawiązuje do rdzawoczerwonego koloru). W Polsce rudziki są pod ochroną.

Patrząc na pierzastą kulkę o niewielkich rozmiarach, raczej nie spodziewamy się mocnego charakteru i wojowniczej natury. Tymczasem rudzik jest jednym z dowodów na to, że nie należy oceniać po pozorach. To odważne i wojownicze ptaki. Lubią żyć samotnie – wyjątkiem jest tylko okres lęgowy, kiedy łączą się pary – i zaciekle bronią swego terytorium. Jeśli nie pomoże śpiew, ani pokaz klatki piersiowej, między ptakami dochodzi do bójek, nieraz nawet krwawych, a walczą i samce, i samice.
Swe terytorium rudziki oznaczają przede wszystkim śpiewem, który jest szczególnie intensywny wiosną, i można go usłyszeć o różnych porach dnia oraz późnym wieczorem. Ale rudziki śpiewają również latem, a nawet jesienią i podczas ciepłej zimy.

Rudziki to wędrowne ptaki, ale coraz częściej pozostają w Polsce na zimę. Te, które odlatują, udają się głównie do Hiszpanii i Portugalii. Opuszczają Polskę we wrześniu-październiku, a wracają w marcu-kwietniu. Jednak na zimę mogą do nas przylatywać rudziki z północy Europy. W drodze na zimowiska rudziki latają w nocy.

Polecamy też: Kawki to popularne miejskie ptaki. Sprawdź, czego o nich nie wiedziałeś

Te ptaki lubią zadrzewione tereny, szczególnie takie, gdzie jest bogate runo i podszyt, czyli wszelkiego rodzaju krzewy i inna niższa roślinność. Ale zamieszkują też w starych ogrodach, parkach itp. podobnych terenach, gdzie znajdują drzewa i krzewy.
Co ciekawe te ptaki często zakładają gniazda bardzo nisko, nawet na ziemi, między korzeniami drzew, wśród krzewów, czy pod zwalonymi pniami, ale mogą też wykorzystać jakieś elementy małej architektury ogrodowej. Gniazdo rudzika może też powstać w dziuplach i na połamanych drzewach.

Gniazdo jest uplecione z liści i korzonków, obłożone liśćmi i mchem, a w środku wyłożone też włosiem i miękkimi korzonkami. Choć znajduje się nisko, przeważnie jest dobrze ukryte. Ze względu na położenie gniazd trzeba na nie uważać podczas różnych prac w ogrodach. Jeśli kręcą się u nas rudziki, albo słyszeliśmy wcześniej te ptaki, bądźmy ostrożni podczas wiosennego cięcia krzewów, sprzątania wśród nich czy w różnych innych zakamarkach.

Rudziki najczęściej mają dwa lęgi, a od złożenia jaj do opuszczenia gniazda przez pisklęta upływa około miesiąca. Z tym że młode rudziki „wychodzą z domu” jako osobniki dość nieporadne i rodzice opiekują się nimi jeszcze przez około 3 tygodnie. W tym czasie bardzo doceniają schronienie, jakie im dają różne zarośla.

Zarośla, ale też trawniki dostarczają rudzikom pożywienia. Bo zjadają one przede wszystkim owady i ich larwy, ale też ślimaki, które wygrzebują ze ściółki lub podłoża. Dlatego są sprzymierzeńcem ogrodnika. Te mieszkające w ogrodach i przyzwyczajone do ludzi, często nawet towarzyszą przy przekopywaniu ziemi, czekając na ucztę ze smacznych „robaczków”, skrytych pod powierzchnią. Podobnie zachowują się kosy.

Jednak jesienią i zimą, kiedy zaczyna brakować owadów i innych bezkręgowców, rudziki zmieniają menu na nasienno-owocowe. Choć wytrwale przetrząsają też opadłe liście w poszukiwaniu bardziej mięsnej opcji (tam, gdzie to możliwe, warto zostawiać liście, np. na rabatach czy pod krzewami, bo są ważnym miejscem zdobywania pokarmu przez rudziki i nie tylko).

Zimą w karmniku docenią różne ziarna, w tym słonecznik, ale też płatki owsiane czy jabłka. Pożywią się też owocami różnych drzew i krzewów (jak jarzębina itp.) i dlatego warto je mieć w ogrodzie jako „naturalny” karmnik.

Polecamy: Te krzewy ozdobią ogród i nakarmią ptaki. Zobacz, co warto mieć

Rudziki w XIX wieku zrobiły prawdziwą „karierę medialną”, a w Anglii stały się wręcz symbolem Bożego Narodzenia. W tym czasie popularne stały się świąteczne pocztówki z tymi ptakami. Ale i listonosze – którzy w tym czasie dostarczali korespondencję nawet kilka razy dziennie i to nie tylko w miastach – ze względu na kolor kurtek, które nosili, zostali skojarzeni z tymi ptakami, a określenie „robin” (rudzik) przylgnęło do przedstawicieli tej profesji.
Ponadto, jak podaje portal Jestem na pTAK, rudzik:

zawsze jest bardzo pozytywnym ptakiem: który rozwesela, przynosi dobrą nowinę i dar od bogów, ogień, dzięki któremu mogliśmy się ogrzać i czuć bezpiecznie. Nic dziwnego, że rudzik nadal towarzyszy tej dobrej nowinie, jaką jest Boże Narodzenie.

W mitologii skandynawskiej rudzik był związany z Thorem i przyniósł ludziom ogień. Taki ptasi Prometeusz.

Wybrane źródła
Jestem na pTAK!
Kruszewicz, A., Ptaki Polski od A do Ż, Warszawa 2010
ptaki.info
ptakipolski.pl
tukanmedia.pl