Goryczak żółciowy to podstępny grzyb! „Szatan” tylko udaje jadalne gatunki, lepiej się nie pomylić

Goryczak żółciowy to grzyb nienawidzony przez wielu grzybiarzy. A wszystko przez to, że wygląda pięknie i łudząco podobnie do jadalnych i smacznych gatunków.

Chyba nie ma osoby, która choć raz nie ucieszyła się na widok pięknego prawdziwka, który okazał się właśnie goryczakiem. Goryczak żółciowy często jest zwany szatanem. To jednak nazwa potoczna i błędna, a goryczak z prawdziwym borowikiem szatańskim ma niewiele wspólnego. Dowiedz się więcej: co to za grzyb „szatan” i czym się różni goryczak od borowika szatańskiego.
Goryczaki żółciowe to pospolite grzyby. Rosną i w lasach liściastych, i iglastych, od czerwca do października. Często występują w sąsiedztwie jadalnych grzybów.
Uwaga: choć często wyrywamy goryczaki przez pomyłkę, to nie wolno rozmyślnie niszczyć tych grzybów!

Goryczak nie jest trujący, ale jest niejadalny. Ma potwornie gorzki smak (właśnie stąd jego nazwa). Nawet pojedynczy, dodany do potrawy, zepsuje smak całości. Gorycz nie zniknie ani po wygotowaniu, zamarynowaniu, ususzeniu, ani innych zabiegach. Jeśli nie będziemy ostrożni, może się okazać, że cała partia suszonych grzybów lub marynat będzie do wyrzucenia (jeśli kawałki goryczaka przemieszają się z innymi grzybami).

Goryczak żółciowy (Tylopilus felleus) należy do rodziny borowikowatych i ogólnym wyglądem przypomina jadalne borowiki. Ma szeroki kapelusz, który u młodych okazów jest półkolisty, u starszych – często płasko rozpostarty (tak, że widać gąbkę). Wierzch kapelusza jest w różnych odcieniach brązu. Rurki zmieniają kolor wraz z rozwojem – początkowo są jasne, niemal białe, następnie ciemnieją. Bardzo często mają różowe zabarwienie. Trzon goryczaków jest jaśniejszy niż kapelusz. Charakterystyczny jest wzór siateczki widoczny na nim – jest ona ciemniejsza niż pozostała część trzonu. Miąższ grzyba jest jasny, a po przekrojeniu goryczak żółciowy może lekko różowieć, natomiast gąbka pod naciskiem – brązowieje.

Polecamy też: Borowiki ceglastopore – jak wyglądają te grzyby, gdzie rosną i czy są jadalne

Grzyby, które łatwo pomylić z goryczakiem to:

• borowik szlachetny (prawdziwek),
• borowiki usiatkowany,
• borowik sosnowy,
• podgrzybek brunatny,
• koźlarz (kozak), w szczególności koźlarz babka.

• Goryczak a prawdziwek – najłatwiej pomylić młode grzyby, bo u obu gatunków mogą mieć białą gąbkę. Z czasem u borowika szlachetnego rurki żółkną lub mają oliwkowy kolor. Na trzonie prawdziwka bywa widoczna siateczka, ale jest ona jasna i występuje tylko w górnej części;
• Goryczak a borowik usiatkowany – tu podobnie jak u borowików szlachetnych barwa rurek u młodych grzybów może być myląca. Borowiki usiatkowane mają na trzonie wyraźną siateczkę. Początkowo jest jasna, potem ciemnieje, podobnie jak u goryczaków.
• Goryczak a podgrzybek brunatny – tu również trzeba zwrócić uwagę na zabarwienie gąbki i siateczkę, której podgrzybki nie mają (na trzonie są ciemniejsze przebarwienia, ale bez wzoru siatki). Pod wpływem nacisku – sinieje.
• Goryczak a koźlarz babka i inne kozaki – te grzyby najłatwiej rozróżnić po trzonie, który u koźlarzy jest pokryty ciemnymi, niemal czarnymi kosmkami czy łuseczkami (mogą kojarzyć się z wyglądem pnia brzozy).

Polecamy: Borowiki amerykańskie rosną w polskich lasach. Sprawdź, jak wyglądają i gdzie ich szukać

Jeśli po obejrzeniu grzyba nadal mamy wątpliwości, warto wykonać próbę smakową – odkrójmy kawałek grzyba i dotnijmy językiem. Jeśli to goryczak, to po chwili poczujemy piekący smak (uwaga – w pierwszym momencie może być łagodny). Pamiętajmy, żeby nie zjadać kawałków grzyba! Uwaga: w przypadku jakichś zaburzeń smakowych można nie wyczuć goryczy.

W Polsce rośnie też goryczak purpurowozarodnikowy (jego obecna oficjalna nazwa to grzybiec purpurowozarodnikowy, Porphyrellus porphyrosporus). Zarówno kapelusz, jak i trzon są brązowe, taki kolor przybiera też gąbka u starszych okazów. Jasne są jedynie rurki u młodych grzybów oraz sama podstawa trzonu. Ten grzyb nie jest trujący, ale jest uznawany za niejadalny, ze względu na nieprzyjemny smak i zapach. W dodatku jest dość rzadki, więc najlepiej zostawiajmy go w lesie.

Uwaga: powyższe opisy mają charakter orientacyjny i nie mogą służyć do identyfikacji grzybów. Nigdy nie jedzmy grzybów, co do których nie mamy pewności, że są jadalne. Można to sprawdzić u grzyboznawcy (np. w sanepidzie), pomocne są także dobre grupy grzybiarskie w social mediach.

Źródła
grzyby.pl
Laux, H.E., Atlas grzybów, Warszawa 2023 (wydanie ósme)
lesneww.pl
Orłowski, J., Praktyczny atlas grzybów, Warszawa 2019